İş dünyasında kurumsal firmalar çoğaldıkça hayatımıza yeni kavramlar giriyor. Bu yazımda reaktif ve proaktif kavramlarını irdeleyeceğim. Öncelikle bu kavramları tanımlayalım.
Reaktiflik, tepkisel davranmaktır. Proaktiflik ise önlemsel davranmaktır. Bir olumsuzluk
yaşandıktan sonra tedbir alınması reaktif davranışa; olumsuz olay yaşanmadan önce sorunu
görüp önlem almak ise proaktif davranışa örnek gösterilebilir.
Proaktif davranış sergileyen kişiler; daha özgüvenli, daha üretkendir. İşini sahiplenir.
Geleceği öngörerek daha bilinçli adımlar atar. Proaktif davrananlar; girişimci, yenilikçi ve
aynı zamanda iyi bir yatırımcıdır.
Proaktif ve reaktif kavramları çalışanların davranışlarından şirketlerin, kurumların yönetim
anlayışlarına kadar geniş bir yelpazede değerlendirilebilir. Proaktiflik ve reaktiflik
kavramlarına bireysel davranış kalıpları açısından bir örnek vereceğim. Bir ayakkabı
mağazası düşünün. Müşteri satış görevlisine: “Bu ayakkabılar beş para etmez.” Demesi
üzerine çalışan: “Beğenmiyorsan alma. Kimseye zorla satış yapmıyoruz.” Şeklinde bir cevap
vermesi reaktif davranışa örnektir. Müşteri ile çalışan arasında çatışma yaşanmasına sebep
olacaktır. Aynı olaya proaktif davranış örneğiyle devam edelim. Satış görevlisi, “Bu
ayakkabılar beş para etmez.” Diye serzenişte bulunan müşteriye “Diğer reyonumuzda daha
kaliteli ürünlerimiz de var. Size çok yakışacağından eminim. Denemek ister miydiniz?”
Şeklinde vereceği cevap proaktif davranışa örnektir. Mağazaya günde yüzlerce müşteri
geldiğini farz edelim. Olumsuz tutum ve davranışı olan müşterilerin oranı yüzde bir bile olsa
çalışanların bu tür müşterilerle tartışmaya girmesiyle yaşanacak iş gücü kaybını bir düşünün.
Proaktif davranmak çatışmayı önleyecektir. Sorun daha yaşanmadan çatışmayı akıllıca
savuşturacaktır.
Modern iş yerlerinde proaktif davranışlar özendiriliyor. Proaktif davranış geliştirmiş
işletmeler geleneksel davranan, reaktif davranışlar sergileyen işletmelere nazaran piyasada
daha kolay tutunmaktadır. Proaktif yaklaşım sergileyen işletmeler daha girişimci ve daha
yenilikçi olmaktadır.
Proaktif yaklaşımı sadece iş hayatında değil özel hayatımızda da uygulayabiliriz. Günlük
hayatımızda birçok gereksiz tartışmalar, anlaşmazlıklar yaşıyoruz. Pek çoğu incir çekirdeğini
bile doldurmayacak cinsten. Tartışmada kazanan yoktur. İki taraf da zarar görür. Proaktif bir
yaşam tarzı benimsemek hem iş hayatımızda daha başarılı olmamıza hem de özel hayatımızda
daha mutlu olmamıza imkân tanıyacaktır.
Esen kalın…
Serdar GÜNDÜZ
Liyakat-Sen Genel Sekreteri
