Sosyal bilimlerde bir sorunu çözümlemenin en verimli yolu , o sorunun altındaki anlamsal temelleri açığa çıkarmak , ve bu temeller üzerinden sorun çözme metodunu uygulamaktır. Mobbing kavramının anlamsal mahiyetinin örgüt içerisinde oluşan informal örgüt gruplarının örgütün formal hiyerarşik yapısına olan etkisini ve işyerindeki çatışma kavramının Örgütlerde İletişim Enfeksiyonu adını verdiğim iletişim hatalarından olan bir süreç neticesinde bir temelle ortaya çıktığı kanaatindeyim. İletişim Enfeksiyonu adını verdiğim olgu , özellikle ülkemizin yaşadığı sorunlarda göze çarpmaktadır. Ülke olarak en büyük problemlerimiz iletişim kaynaklı problemlerdir. Mobbingi örgüt sisteminde bir virüs gibi düşünürsek sorunun temelinin az önce ismini koymaya çalıştığım İletişim Enfeksiyonu olduğu kanısındayım. Bunun da temelinde farklılıklar yatmakta olduğu için araştırmacılar mobbingin temel çözümünün farklılıklar yönetimi olduğu kanısına varmışlardır.
Örgüt içindeki çatışmalar, örgüt için üç temel maliyete neden olur. Bunlar Bürokratik Maliyet, Zaman Maliyeti, ve enerji verimini etkileyen maliyettir. Çatışma olduğu takdirde işgörenler arasında iletişim kopuklukları nedeniyle örgüt içerisinde bürokratik olarak yavaşlama ve hantallık, kollektif sinerji tesis edilemediği için işlemlerin gecikmesinden oluşan zaman maliyeti, ve bütüncül olarak düşünürsek tüm bu etmenlerin oluşması nedeniyle sistem yaklaşımına atfettiğimiz örgüt sistemi içerisinde enerji veriminde bir azalma görülecektir. Dinamik bir sorun gibi görülen bu olgular zaman içerisinde statik ve kronik bir sorun statüsüne erişecektir. Mobbing uygulamalarına çözüm teşkil edecek örgütsel çözüm kuramları sunmak tabiki önemlidir ama bütün bu çalışmaları icra ederken insanları pragmatist bir yapıda yaşamaya yönlendiren kapitalizm sistemini eleştirmemek çok büyük bir eksiklik olur.
Türkiye Değerler Atlası çalışmaları toplumumuzun kültürel yapısının adeta röntgeni niteliğinde tespitlere sahiptir. Ama benim kanaatime göre toplumların kültürel yapısını tam anlamıyla sistematik bir formla izah edebilmek atomu parçalamak kadar zor bir hadisedir. Çünkü toplumun sosyo kültürel yapısı kadar bugüne kadar ki süreçte oluşmuş genleride izah etmek gerekmektedir. Mobbingin önlenmesi konusunda örgüt içerisindeki faaliyetlerin çok yönlü ve eşgüdümlü olarak yapılması ,bu konuda yapıcı örgüt kültürünün oluşturulması, bu kültüre çalışanların dahil edilmesi ve farklılıkların yönetiminin çalışanlar tarafından içselleştirilmesi zaruridir.
Farklılıkların çözümü için oluşturulmuş modellerin sadece mobbing sorununun tanımlanması ile yetinmemesi, bu sürecin yanında sorunun çözümü ile ilgili stratejiler geliştirmeside gerekmektedir. Tabi bütün bu sürecin icra edilmesi için mobbing sorununun temellerinin tasnif edilmesi gerekmektedir. Sadece mobbing kavramı değil, stres kavramıda son yıllarda literatürümüze girmiş kelimelerden biridir. Bu kavramların sanayi devrimi ile perçinlenmiş toplum modernitesi ile ilgili kavramlar olduğunu savunabiliriz. Tabi bütün bu yorumları yaparken modernite ile oluşmaya başlamış yeni dünya düzeninin insanların önüne sunduğu Ruhsal Çıkmazlık konusunun tefekkür edilmesi gerekmektedir.
Dr. Heinz Leymann’ ın Avrupa ülkelerinde yaptığı araştırmalar sonucunda 45 farklı mobbing davranışı tespit edilmiş, bu davranışlar listesi 5 grup altında tasnif edilmiştir. İşte tam bu noktada İletişim Enfeksiyonu kavramı devreye girmektedir. Mobbing uygulamak isteyen kişilerin vicdani kanaatlerinde ve ruhsal zekalarında görülen olumsuzluk, onların davranışlarına da yansımakta ve birtakım sorunlar meydana getirmektedir. 5 grup altında anlatılan davranışları şu şekilde sıralayabiliriz, 1) Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu etkilemek, 2) Sosyal ilişkilere saldırılar, 3) İtibara yapılan saldırılar, 4) Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna yapılan saldırılar, 5) Kişinin sağlığına yapılan doğrudan saldırılar.
Bu tür davranışlar her platformda gözlemlenebilir fakat bu davranışların mobbing statüsüne dahil edilebilmesi için işyerinde olması, belirli bir makul düzeyin üzerinde olması, en az 6 aylık bir süreyi kapsaması, sistematik bir yapıda olması ve periyodik olarak tekrarlanması, çatışmaların ayda en az bir kez yaşanması gerekmektedir.
Mobbingin nedenleri tasnif edildiğinde mağdurlardan kaynaklanan nedenler, mobbing uygulayanlardan kaynaklanan nedenler, farklı bireysel özelliklerden kaynaklanan nedenler, örgütsel nedenler, toplumsal değerlerden kaynaklanan nedenler karşımıza çıkmaktadır. Sorunun çözümü, insanların ruhsal tekamül süreçlerini tamamlayabilmeleri ve bu konuda ruhsal farkındalık sağlamaları konusunda icra edilebilir.
Tabiki bu sorunun toplumsal temeline vurgu yapacak hadise, insanların ruhsal tekamül süreçlerini geliştirecek argümanlara sahip olmaları ve bu konuda kollektif sinerjinin tesis edilebilmesidir.
