Öğretmenlerin il içi ile il dışı atamalarında norm kadroların sınırlılığından dolayı çoğu zaman öğretmen atanamama sorunu yaşamakta hatta yıllarca görev yaptığı yerde çakılı kalabilmektedir. Bu sıkıntının çözümlerinden birsi de becayiş sistemidir. Yani atanmak istedikleri yerlerde görev yapan iki öğretmenin karşılıklı yer değiştirme yapabileceği atama sistemi.
Daha en başta, becayiş’in uygulanması hakkında en çok tereddüt edilen husus olan kişilerin birbirlerini görmesi ve iletişime geçerek becayiş hakkının amacından sapmasının önüne geçilmesinin mümkün olduğunu belirtmek isterim.Akabinde İl içinde ve dışında yer değiştiremeyen öğretmenlerin yaşadığı bu atanamama probleminin önemli ölçüde giderilecektir. Zira geldiğimiz süreçte teknolojik imkanların kullanılması ile yaşanabilecek bu hususunun önüne kolaylıkla geçilebilir. Şöyle ki ; Bilgi İşlem Daire Başkanlığı tarafından kurulacak sistemde Becayişe başvuran kişinin kişisel bilgileri ( ismi,okulu…) görünmemesi sağlanarak sadece kendi alanındaki kişilerin harfler ile temsili göründüğü başvuru ve atama sistemi oluşturulabilir. Ayrıca başvuru sisteminde öğretmenin atanması durumunda iptal etme talebinde bulunmayacağına dair beyan şıkkı da eklenmesi ile iptal talepleri ile sistemin karmaşıklaşma durumunun önüne hukuki olarak da en baştan önüne geçilebilir.
Örnek : Becayiş yapmak isteyen ve sistemde Ankara’nın Çankaya ilçesinde A kişisi olarak görülen bir öğretmen atanmak istediği Aydın’ın Kuşadası’ndaki kendi alanından olan öğretmenleri sistemde sadece A,B,C,… gibi harfler ile görecek ve okul isimleri dahil başka bir bilgiyi göremeyerek atanma isteğinin karşılanması adına tercihte bulunacak. Öğretmen için okulun durumundan çok atanma ihtiyacının karşılanma durumunun ön plana çıkması esas olacak ki bu sisteme başvuracak.
Gelelim Becayiş’in Ne Olduğuna, Hukuki Normdaki Yerine Ve Nasıl Uygulanabileceğine
Milli Eğitim Bakanlığı , öğretmenlerin yer değiştirmelerinde yaşanan aksaklıkları bir nebze de giderebilmek adına 657 sayılı Devlet Memurları kanunun 73. Maddesince de bir hak olan becayiş uygulamasını bir an evvel başlatması uygun olacaktır.
Normalde 657 sayılı Devlet Memurları kanunun 73. Maddesinde becayişin tanımı yapılarak memurlara karşılıklı yer değiştirmeleri hukuki olarak hak verilmiştir fakat 17 Nisan 2015 CUMA günü yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde becayişe yer verilmediği için öğretmenler becayiş yapamıyor.Kanundaverilmiş bir hakkın yönetmelikte verilmemesi büyük bir eksiklik olmanın ziyadesinde devlet memuru olan öğretmenlerin yer değiştirmelerine büyük bir engel teşkil etmektedir.Halbuki becayiş olsa öğretmenlerin atanamamasına bir nebze de çare olabilecek.Bu konuda verilmiş mahkeme kararlarını incelediğimizde ise 657 sayılı Devlet Memurları kanunun 73. Maddesine atıfta bulunularak her ne kadar ilgili yönetmelikte becayiş hakkı olmasa da üst norm olan kanunda verilmesinden yola çıkarak öğretmenlerin de becayiş hakkının olduğunun kararları verilmiştir.
Becayiş için şartlar;
657 Sayılı Devlet memurları kanunun 73. Maddesinde” Aynı Kurumun başka yerlerde bulunan aynı sınıftaki memurları, karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle atanmalarını isteyebilirler. Bu isteğin yerine getirilmesi atamaya yetkili amirlerince uygun bulunmasına bağlıdır.” Şeklinde belirlenmiştir.Burada önemli olan amirlerin uygun bulmasıdır.Fakat öğretmenlerin becayişlerinde kamu yararına olmayacak herhangi bir durum olmadığı aşikardır.Gereklişartları taşıyan öğretmenlerin becayiş ile atanmasına izin verilmesi gerekir.Becayiş yapmak isteyenler Silsile yolu ile bakanlığa dilekçeler ile başvurmaları gerekir.
1. Devlet Memurları Kanunu'nun tanımına göre Becayiş aynı kurum personeli arasında yapılır.Yani Milli Eğitim Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik bakanlığı arasındaki memurlar arasında olamaz.Milli Eğitim Bakanlığındaki öğretmenler kendi aralarında becayiş talebinde bulunabilirler.2. Becayişte, sınıf ve ünvan aynı olmalıdır. Örneğin sınıf öğretmenleri kendi aralarında, doktorlar kendi aralarında becayiş yapabilirler.
3. Becayiş'in atamaya yetkili amirce uygun bulunması gerekmektedir. Örneğin Mersin ile Adana arasında becayiş yapacak personelinin bir dilekçe ile bölge, il veya ilçe müdürlükleri aracılığı ile Bakanlığa başvurması ve Bakanlığın da bunu uygun görmesi gerekmektedir. Eğer başvuru MEBBİS sistemi üzerinde alınmaya başlarsa bu dilekçe verme işlemine gerek kalmayacaktır.
Ayrıca 2008 yılında ise Kamu İşveren Kurulu ile Yetkili Sendika ve Konfederasyonları arasında yapılan görüşmelerde 73. Maddenin değiştirilmesi için anlaşılmıştı. Anlaşmaya göre; aynı kurum içinde aynı koşulları ve hizmet niteliklerini taşıyan aynı unvandaki kamu görevlilerinin karşılıklı olarak yer değiştirme (becayiş) taleplerinin, hizmet gerekleri ve o bölgeye atanabilme koşulunda gerekli nitelikleri taşıyor olmaları şartıyla yerine getirilmesi konusunda kurumlara tanınan takdir yetkisinin kaldırılması hususunda kanuni düzenleme yapılmasında mutabakat kararına varılmıştı.FakatDeğiştirilmesi düşünülen madde şu şekildeydi: "Madde 73: Bir Kurum bünyesinde farklı görev yerlerinde çalışmakta olan aynı hizmet niteliklerine sahip aynı unvandaki memurların karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle atanma talepleri, hizmet gerekleri ve atanabilme için öngörülen diğer şartları taşıyor olmaları kaydıyla yerine getirilir."
Becayişin kabul edilmeme ihtimali var mıdır?
657 sayılı Kanun, her ne kadar becayiş için atamaya yetkili amirin onayını zorunlu görmüşse de, onay verilmemesi için hiçbir sebep bulunmamaktadır. İdarenin yaptığı ve yapacağı tüm işlemlerin kamu yarına uygun olması gerekmektedir. Becayişte kamu yararı açısından, olumsuz cevap verilmesini gerektirecek hiçbir neden bulunmamaktadır ki diğer yer değiştirme şekillerinde olduğu gibi öğretmenlerin becayiş şartlarını taşıyor olup olmadıklarına bakılarak taşıyorlarsa başvuruları kabul edilir.
Becayiş ve zorunlu hizmet ilişkisi
Öğretmenler ve sağlık personeli zorunlu hizmete tabidir. Bu nedenle zorunlu hizmet gören personelin becayiş isteyeceği ilinde zorunlu hizmet bölgesi kapsamında olması gerekmektedir. Oluşturulacak sistemde öğretmenin tercihlerine zorunlu hizmet yükümlüsü ise zorunlu hizmet sayılan bir okuldaki becayiş talebinde bulunan diğer öğretmenin okulu açılması lazım.Zorunlu hizmet sayılmayan bir okul görünmemesi lazım.
Yönetmeliğe Eklenebilecek Hüküm
Becayiş hakkı, 17 Nisan 2015 Cuma günü 29329 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren MEB Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin 52. Maddesinin 5. Fıkrasına aşağıda kırmızı renkler ile gösterdiğim şekildeeklenebilir.
Millî Eğitim Bakanlığından:
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖĞRETMEN ATAMA
VE YER DEĞİŞTİRME YÖNETMELİĞİ
DOKUZUNCU BÖLÜM
İsteğe Bağlı Yer Değiştirme İşlemleri
İsteğe bağlı yer değiştirmeler
MADDE 52 – (1) Öğretmenlerden yer değiştirme yapılacak yılın 30 Eylül tarihi itibarıyla kadrolarının bulunduğu eğitim kurumunda üç yıllık çalışma süresini tamamlayanlar il içinde, bulundukları ilde üç yıllık çalışma süresini tamamlayanlar ise iller arasında yer değiştirme isteğinde bulunabilir. Üç yıllık çalışma süresinin hesabında il içinde yer değiştirecekler bakımından kadrolarının bulunduğu eğitim kurumunda, iller arasında yer değiştirecekler bakımından ise bulunduğu ilde fiilen öğretmen veya ikinci görev kapsamında eğitim kurumu yöneticisi olarak geçirilen süreler dikkate alınır.
(2) Sağlık ve aile birliği mazeretlerine bağlı olarak zorunlu çalışma yükümlülüğü ertelenen öğretmenler, bulundukları eğitim kurumunda en az üç yıl görev yapmaları şartıyla il içinde yer değiştirme isteğinde bulunabilir.
(3) İkinci görev kapsamında yönetici olarak görev yapmakta iken öğretmenliğe atanmak isteyenler ile ihtiyaç ve norm kadro fazlası öğretmenlerin isteğe bağlı yer değiştirmelerinde süre şartı aranmaz.
(4) Görev yerleri eğitim kurumunun kapanması, norm kadro değişikliği, hizmetin gereği ve benzeri çeşitli nedenlerle istekleri doğrultusunda veya resen değiştirilen öğretmenlerin bulundukları eğitim kurumunda veya ilde çalışılması gereken sürenin hesabında, daha önceki eğitim kurumlarında veya ilde geçen hizmet süreleri birlikte değerlendirilir.
(5) Farklı görev yerlerindeki eğitim kurumlarında çalışmakta olan öğretmenlerden aynı unvandaki öğretmenler karşılıklı olarak yer değiştirme (becayiş)suretiyle atanma talebinde bulunabilirler. Karşılıklı olarak yer değiştirme (becayiş) suretiyle atanma talebinde bulunan öğretmenlerden 30 Eylül tarihi itibarıyla kadrolarının bulunduğu eğitim kurumunda üç yıllık çalışma süresini tamamlayanlar il içinde, bulundukları ilde üç yıllık çalışma süresini tamamlayanlar ise iller arasındaKarşılıklı olarak yer değiştirme isteğinde bulunabilir.
Sedat DEGER
Lider Eğitimci Yazarlar Derneği Genel Başkanı