Bu yazımda yeni neslin önemli sorunlarından birini daha ele alacağım.
Geçen gün fatura ödemek için sıramı beklerken lise çağlarında bir genç içeri girip sıra numarası almak için makineye yöneldi. Ekranda beliren alternatiflere baktı yüzünü ekşitti, yüzünde “acaba hangisine tıklasam” tereddüdü belirdi. Sonra alelacele çıkıp gitti.
Aynı durum bizim nesilde birinin başına gelse belki birinden yardım istemeye utanır ama bir kenara çekilip insanların bu makineden nasıl sıra aldıklarını gözlemler, bunu öğrenir ve sırayı alıp işlem yapmadan oradan ayrılmazdı.
Bir çoğu kırsal kesimde yetişmiş önceki nesillerin, en hayati becerilerinden birisi, gözlemleyerek öğrenmesidir. 1960’larda köylerden çıkıp şehirlere göç eden hatta modern Avrupa ülkelerine işçi olarak götürülen Anadolu insanı, bu becerisi sayesinde zorlukları aşabilmiştir.
Şehre gelen ve ilk kez metroya binecek birisi insanlara bakıp nereden bilet aldıklarını, kartı nasıl yüklediklerini ve bankolardan nasıl geçtiklerini kimseye sormadan gözlem yaparak öğrenmiştir.
İlk kez uçağa binecek birisi yine yaşanan süreci gözlemleyerek hemen öğrenip yoluna devam etmiştir.
Bizim neslimizde yaşam becerileri okullarda veya evlerde yapılandırılmış şekilde planlı programlı olarak öğretilmemiştir. Nesil sadece gözlem yaparak ve uygulayarak her şeyi öğrenmiştir. Çapa yapmayı, ekin biçmeyi, odun kırmayı, hamur yapmayı, ekmek pişirmeyi, bulaşık yıkamayı kendi kendimize öğrenmişizdir.
Şehirlere geldiğimizde kimse bize otobüse, dolmuşa nasıl inilip binilir, otel odasında nasıl kalınır, klima, kombi nasıl çalıştırılır, bir şeylere nasıl abone olunur, üniversiteye nasıl kaydolunur, dersler nasıl alınır, bir kurumda kime nasıl davranılır…vs. öğretmemiştir. Bunları hep gözlem yaparak kendimiz öğrenmişizdir.
Hayatın akışında karşımıza çıkan tüm yeniliklere uyum sağlamış ve zorlukları bu becerimiz sayesinde kolayca aşmışızdır.
Maalesef günümüzde çocukların çevrelerinde olup bitene hiç dikkat etmedikleri ve çevrelerini izleyerek, gözlemleyerek yeni bir şeyler öğrenemediklerine tanık oluyoruz. Durum öyle vahim ki yüzlerce kez ailesiyle aynı yollardan eve döndüğü halde evinden beş altı sokak ileriye bıraktığınız çocuk evinin yolunu dahi bulamaz hale gelmiştir.
Bizler çocuklarımıza her şeyi yapılandırılmış bir şekilde ders programlarıyla öğretmeye çalışırken bu önemli beceriyi göz ardı ediyoruz. Oysa hayatta lazım olacak her şeyin yapılandırılmış şekilde öğretmeniz mümkün değildir.
Nasıl çocuklara dünyadaki tüm bilgileri öğretmemiz mümkün olmadığı için “öğrenmeyi öğretmemiz” gerekiyorsa davranış açısından da tüm becerileri kazandırmak yerine “gözlemleyerek yeni beceriler edinme” alışkanlığını kazandırmalıyız.
Çocuklara kazandıracağımız bu beceri onların ileride karşılarına çıkacak her yeniliğe kolayca uyum sağlamalarını ve sorunsuz bir hayat sürmelerini sağlayacaktır.
Sevgili anne babalar, lütfen çocuklarınıza bu beceriyi kazandırınız.
Doğan CEYLAN
Maarif Müfettişi
Evde Eğitim Sayfası Editörü ( https://www.facebook.com/evdeegitimcalismalari/) Eğitimde İyi Örnekler Grubu Kurucusu (https://www.facebook.com/groups/iyiornekler/)
