EYT'lilerin elinden alınan emeklilik haklarının geri verilmesi için yapılan baskılar sonuç vermek üzere. Emeklilikte Yaşa Takılanlar olarak adlandırılan ve 1999 yılında çıkarılan yasa ile kadınların 20 yıl, erkeklerin ise 25 yıl hizme
Emeklilik ile ilgili yasanın 1999 yılında değişmesi ile mağdur edilen ve hak mücadelesini sürdüren EYT'lilerin hükumete ve kaomuoyuna yönelik baskıları sonuç vermek üzere. Yüzbinlerce kişiyi ilgilendiren düzenlemeye yönelik olarak hükumet yeni adımlar atmaya başlıyor. Bu kapsamda hükumet yeni formüller üzerinde duruyor.
EYT'liler için yapılacak düzenlemede 5 formül gündeme geldi Bu formüller ve EYT ile ilgili detaylar şöyle:
BİRİNCİ FORMÜL FORMUL KISMİ EMEKLİLİK
9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar 10 yıl prim ödeyerek emekli olabiliyor. Buna kısmi emeklilik deniliyor. Böylece 3600 günü tamamlayanlar kadınsa 50 erkekse 55 yaşını da doldurmak şartıyla emekli olabiliyorlar. Emeklilik yaşını 3600 günü ya da 50-55 yaş şartını tamamladığı tarih belirliyor. Ancak EYT kapsamında 3600 günü olanlar için kadınsa 50 erkekse 55 yaşını tamamlayanların emekli edilmeleri bir formül olarak duruyor.
İKİNCİ FORMÜL SÜRENİN TAMAMLANMASI
Bu formülde ise 99 öncesindeki emeklilik şartları dikkate alınıyor. Yani kadınlarda 20 yıllık (7200 gün) erkeklerde ise 25 yıllık (9 bin gün) sigortalılık süresini tamamlayanların yaş şartına bakılmadan emekli olması durumu ortaya çıkıyor. 2021 yılından 25 yıl geriye gittiğimizde 1996 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar bu kapsama giriyor. Yasa çıktığında erkekler geriye doğru 25 yıl gidilerek hak sahibi olacaklar. Kadınlarda ise geriye doğru 20 yıl gidilecek. Bugün için 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuş kadınlar için bu süre dolmuş durumda.
ÜÇÜNCÜ FORMÜLDE İSE PRİMİN TAMAMLANMASI
Buna göre 9 Eylül 1999 öncesinde işe girenler için ilk sigortalı oldukları tarihe göre 5000 ile 5975 gün arasında prim gerekiyor. Burada primini tamamlayanların yaşına bakmadan hak sahibi olması durumu ortaya çıkıyor.
DÖRDÜNCÜ FORMÜL ALMANYA SİSTEMİ
Almanya'da daha önce uygulanan formüle göre sigortalıya bir teklif sunuluyor. Emekliliğine kaç yıl kalmışsa her yıl için belli oranda kesinti yapılıyor. Burada kesinti oranı yıllık yüzde 2 oluyor. Yani emekliliğine 4 yıl kalmış birisinden yüzde 8 kesinti yapılıyor. Böylece daha az maaşla daha erken emeklilik ortaya çıkıyor
BEŞİNCİ FORMÜL FİNLANDİYA SİSTEMİ
Burada da Alman sisteminde olduğu gibi belli oranda kesinti belirleniyor. Sigortalı kesintiyle erken emekli oluyor. Ancak yasanın söylediği yaşa gelip emeklilik şartları oluşunca kesinti ortadan kalkıyor.
SORUN NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT'liler) 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan çalışanları kapsıyor. 1999 yılına kadar göreve meur ya da sigortalı olarak başlayan kişiler kanunla belirlendiği şekli ile kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıl aktif çalışmanın ardından emekli olabiliyordu.
Ancak 1999 yılında çıkartılan bir yasa ile verilmiş haklar çalışanların elinden alındı ve işe başladıkları anda emeklilik süreleri belli olan çalışanların emekli olma şartları değiştirildi.
Yapılan değişiklikle kadınların 20 yıllık sigortalılık süresine ek olarak işe girdiği tarihe göre belli bir primi ve belli bir yaşı doldurması gerekti. Buna göre de yaş şartı 38 ile 56 arasında belirlendi. Erkeklerde ise 25 yıllık sigorta süresi belli bir prim ve 44 ile 58 arasında değişen yaş şartı getirildi. Bu yeni kademeli yaş şartında 9 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanlarda yıl şartı kalkarken 7 bin gün prim şartı geldi. Bununla birlikte kadınlar 58 erkekler ise 60 yaşında emekli olabiliyor. Ancak 09.09.1976 ve öncesinde sigortalı olmuş bir erkek 5000 günü tamamladığında yaşa bakılmadan emekli olabiliyor. Aynı şekilde 01.04.1981 ve öncesinde sigortalı olan bir kadın da 5000 günü tamamladığında yaş şartı olmadan emekli olabiliyor.
Emeklilikte yaşa takılanlar 'oyun oynanırken kural değiştiğini' belirterek verilen haklar geri alınamaz prensibi ile 1999 da çıkartılan kademeli yaş şartının uygulanmamasını istiyor. Onlar kadınsa 20 erkekse 25 yıllık primleri dolduranların yaşa bakılmadan emeklilik hakkı kazanmasını istiyor.
